حکمرانی جدید

وضعیت کنونی جهان در نسبت با فضای مجازی و اینترنت فهم می­شود از آن­جا که زبانِ اینترنت زبانی ریاضیاتی و منطقی است می­توانیم یکی از ویژگی های اصلیِ حکرانی جدید را منطقی کردن و یا به عبارت دیگر عقلایی کردنِ هرچه بیشترِ زندگی دانست چرا که این حکمرانی همه شئونات و عرصه­های زندگی انسان را در برمی گیرد. پس هنگامی که هر آنچه در جهان هست(خواه انسان باشد یا اشیاء و چیزها) به طور منطقی عمل می­کند لاجرم زندگی به شدت منطقی و عقلانی خواهد شد. پس عقلایی شدن یکی از ویژگی ها و عناصر این نظام حکمرانی جدید است.

اما عقل و عقلانیت در نظام جدید چیست؟ آیا مبنا و بنیانی می­توان برای این عقلایی شدن یافت؟ برای درک بهتر به سراغ نظریه وبر در مورد عقلانیت می­رویم تا ببینیم کدام یک از عقلانیت­های وبر با عقلانیت ریاضیاتی و رقمی شده­ی فضای مجازی تناسب و ربط بیشتری دارد؟ یا شاید اصلاً ربط و پیوندی نباشد و اساساً فضای مجازی نوع عقلانیت را هم دگرگونی کرده و تقسیم بندی وبر برای فهم حکمرانی جدید کارساز نیست.

connectivism

 connectivism  را می توان به دو معنای ارتباط گرایی و اتصال گرایی ترجمه کرد؛ نطریه ای که از عمر آن مدت کوتاهی می گذرد و سابقه زیادی ندارد. این نظریه با اقتباس از علوم طبیعی و کامپیوتر و با تاکید بر تکمیل نظریه هایی مانند شبکه کنشگران و نظریه انتقادی شهر شکل گرفته و در حال تکامل است. این نظریه با تاکید برپدیده یا مفهوم ویژه ای به نام «اتصال گرایی یا ترکیب عناصر و عوامل» در جغرافیای انسانی و از جمله در جغرافیای شهری و شهرگرایی معاصر مطرح شده است. این مفهوم طی دهه های اخیر، توجه اندیشمندان زیادی را در جغرافیای انسانی و جغرافیای شهری به خود جلب کرده است(به نقل از فنی، 1395).

اتصال گرایی با ریشه تاریخی در زبان فرانسه، بر فرایند گرداوری، تجمیع و اتصال اجزا، ماشین آلات و افراد انسانی به یکدیگر اطلاق می شود(همان). این مفهوم از حوزه شهری به حوزه های دیگری از جمله یادگیری نیز راه یافته است و مفاهیم و بحث هایی را نیز در دیگر حوزه های دانش به راه انداخته است.

 اتصال گرایی چه به عنوان یک ایده ، یک تحلیل ،یک لنز توصیفی یا گرایش، در پژوهش های علوم اجتماعی کاربرد گسترده ای پیدا کرده است و به طور ضمنی بر عدم قطعیت، شکل گیری، پروسه های تبدیل، تلاطم ها و جسمانیت پدیده های اجتماعی دلالت دارد. دلیل استفاده زیاد از مفهوم و فرایند اتصال گرایی در طیف وسیعی از موضوع های علمی، کارامدی بسیار زیاد این مفهوم است از جمله اینکه به طور گسترده ای، در توصیف نحوه کنار هم قرار گرفتن عناصر و اجزای مختلف از آن استفاده شود؛ می تواند جایگزینی برای شبکه ای از مفاهیم برخاسته از تئوری شبکه بازیگزان و عوامل باشد(فنی، 1395).

در ادامه به نقل از محمد شاهعلی زاده به بررسی ارتباط گرایی در فرایند یادگیری خواهیم پرداخت:

Technological Singularity

تکینگی فناوری[1] (Technological Singularity) به ما چه می گوید؟ چیست؟ از کجا آمده است؟ چه تاریخی دارد؟ این پرسش­هایی است که صرفاً برای محققانی ایجاد می­شود که علوم انسانی خوانده­اند و با تفکر عجین شده­اند، لذا بحث­ تکینگی فناوری برای پژوهش­گران ارتباطی پدیده­ای غیر از آن است که مهندسان، فیلم­نامه نویسان و کارگردانان مطرح می­کنند. به عبارت دیگر تکینگی فناوری برای محققان ارتباطات، هستی یا موجودیتی مستقل و فارغ از زمان و تاریخ ندارد به این معنا که شما( به عنوان یک محقق ارتباطات) نمی­توانید مانند  کرزویل - مدیر بخش مهندسی گوگل - (موافق تکینگی فناوری)  بگویید:

"ما در قرن بیست و یکم، صد سال پیشرفت را تجربه نخواهیم کرد؛ بلکه پیشرفت ما (با نرخ رشد امروزی) تقریبا به اندازه‌ی ۲۰ هزار سال خواهد بود. «بازده‌ها» نظیر سرعت تراشه‌ها و هزینه‌های بهره‌وری نیز به صورت نمایی در حال افزایش هستند. علاوه بر این، حتی در نرخ رشد نمایی نیز یک رشد نمایی دیگر وجود دارد. در طول چند دهه، هوش ماشین‌ها از هوش انسان پیشی خواهد گرفت و در نهایت تکینگی اتفاق خواهد افتاد."

( www.zoomit.ir )

یا مانند استیون پینکر -زبان شناس- (مخالف تکینگی فناوری) مطرح کنید که:

سه عرصه ارتباطات

با پیشرفت های شگفت آور فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی شاهد تغییراتی در نوع و ماهیت ارتباطات بوده ایم؛ به عبارت دیگر ارتباطات، با گذشت زمان و تحولات تکنولوژیک دچار تغییر و دگرگونی شده است. به طور کلی می توان از سه عرصه ارتباطات نام برد که عبارت اند از: فضای ارتباطی حاضر با حاضر، فضای ارتباطی حاضر با غایب، فضای ارتباطی غایب با غایب. در ادامه به توصیف ویژگی های هر یک از این فضاها خواهم پرداخت و با بررسی پدیده آموزش و تعلیم در قالب هریک از این فضا ها سعی در ملموس کردن و قابل فهم کردن عرصه های ارتباطی خواهم کرد؛ چرا که هم گرایی رسانه ها و توسعه فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، تاثیرات زیادی در آموزش، چه در مدارس و چه دانشگاه ها، در ابعاد ظاهری و رسالت آنان گذاشته، منجر به ظهور روش ها و محیط های جدید آموزشی شده است.

ارتباطات حاضر با حاضر به عنوان نخستین نوع ارتباطی و قدیمی ترین آن شناخته می شود همچنین می توان ارتباط چهره به چهره و رو در رو نیز نامید. در این نوع ارتباط زمان و مکان مشخصی باید بین طرفین ارتباط وجود داشته باشد در واقع نوعی هم حضوری باید شکل بگیرد مانند کسانی که در یک مهمانی با هم حرف میزنند، سرشار از علائم و سرنخ هایی است که افراد به کار می برند تا معنای حرف دیگران را بفهمند. از مهم ترین ویژگی های این نوع ارتباطات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

هم حضوری: شرکت کنندگان در یک محیط فیزیکی مشابه سهیم اند؛

دیدپذیری: شرکت کنندگان می توانند یکدیگر را ببینند؛

شنود پذیری: شرکت کنندگان می توانند صدای یکدیگر را بشنوند؛

فوریت: شرکت کنندگان کنش های یکدیگر را بدون هیچ تاخیر قابل فهمی درک می کنند؛

تاثیر اینترنت بر تغییرات اجتماعی و فرهنگی

در جهان کنونی ظهور اینترنت موجب بروز بحث های زیادی پیرامون تغییرات اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن را فراهم کرده است. اینترنت به طور کلی به معنای نظام جهانی رایانه ای به هم پیوسته تعریف می شود. اینترنت نیز به مانند رسانه های قبل از خود تحولاتی در جامعه ایجاد کرده است، با این تفاوت که اینترنت دارای ویژگی هایی می باشد-که در رسانه های قبلی وجود نداشته است- که به موجب آن ویژگی ها، تغییرات اساسی تری را در جامعه ایجاد نموده است. از سوی دیگر فرهنگ و جامعه به خودی خود و به طور پیوسته در طول زمان تحول می یابند؛ اما این اینترنت است که باعث سرعت بخشیدن به این گونه تغییرات شده است.

نقش کلیدی اینترنت در تغییرات اجتماعی و فرهنگی را می توان با بررسی ویژگی های آن و تاثیری که در خلق پدیده «جهانی شدن» دارد بهتر فهم کرد.

اینترنت را به عنوان ابزاری در نظر می گیریم که بوسیله آن با سایرین ارتباط برقرار می کنیم؛ چنین تعاملاتی فضای مجازی را شکل می دهند، چنین فضایی که بوسیله اینترنت شکل میگیرد فضایی است که کاربران اینترنت در آن زندگی می کنند و خصوصیاتی دارد که با فضای غیرمجازی ـ فیزیکی ـ متفاوت است. از جمله این خصوصیات می توان به درهم فشردن زمان ومکان-فرامکان و زمان زدایی- اشاره کرد.

فرامکان بودن به این معناست که دیگر برای استفاده از اینترنت محدود به مکان خاصی نیستیم برخلاف سینما و تلویزیون و در هر مکانی امکان استفاده از اینترنت فراهم است؛ به عبارت دیگر اینترنت ما را از قید و بند جغرافیایی رها کرده است.